Kulisy II wojny światowej (World War II Behind Closed Doors)

W maju i czerwcu 2009 r. – w poniedziałki o godz. 21:00 – stacja BBC Knowledge nadaje (z polskim podkładem językowym) 6-cio-odcinkowy fabularyzowany materiał dokumentalny ujawniający prawdziwą historię wybuchu, zakończenia i skutków II wojny światowej.

Józef Stalin – największy przywódca Związku Radzieckiego – był tyranem odpowiedzialnym za śmierć milionów ludzi. Podczas drugiej wojny światowej miał niezwykłe powiązania – nie tylko z przywódcami wielkich demokracji, jak Winston Churchill czy Franklin Roosevelt, ale także z Hitlerem i nazistami. Serial autorstwa nagradzanego twórcy, Laurence’a Reesa, ujawnia te powiązania i odkrywa prawdziwą naturę trzech przywódców oraz to, jak ich spotkania i podjęte przez nich decyzje ukształtowały współczesny świat.
Za pomocą dowodów, pozyskanych w ostatnich latach z archiwów w Niemczech, Wielkiej Brytanii, Rosji, USA i w Polsce, dokonano fabularnej rekonstrukcji rozmów oraz tajnych spotkań Stalina z Rooseveltem, Churchillem i Hitlerem.

Powtórki każdego odcinka nadawane są na tej samej stacji w niedziele o godz. 18:00 oraz w poniedziałki o godz. 02:40.

Odcinek 1
Pierwszy odcinek opowiada o tajnym przymierzu z nazistami, które Stalin chciał utrzymać w tajemnicy. Przed zawarciem sojuszu z Churchillem i Rooseveltem, Stalin zaoferował pomoc Hitlerowi i nazistom.
W 1939 roku, niecałe dwa tygodnie przed wybuchem drugiej wojny światowej, minister spraw zagranicznych nazistowskich Niemiec, Joachim von Ribbentrop, odbył wizytę w Związku Radzieckim w celu wynegocjowania porozumienia ze Stalinem.
Podpisanie paktu o nieagresji pomiędzy III Rzeszą i Związkiem Radzieckim zaskoczyło wielu – zarówno radzieckich komunistów, jak i niemieckich faszystów. Choć oba państwa przekazywały światu jedynie ostrożne komunikaty o pakcie o nieagresji, we wszystkim – poza nazwą – były one sojusznikami.
Po wybuchu wojny z Polską, Ribbentrop i Stalin spotkali się ponownie i podczas tego spotkania Stalin wypowiedział zdanie, które pozostało tajemnicą aż do jego odkrycia w latach 90.

Odcinek 2
Drugi odcinek ujawnia początki niezwykłego przymierza Stalina z Churchillem i Rooseveltem – po tym, jak został on zdradzony przez nazistów.
W 1941 roku Sowieci z trudem odpierali nazistowską inwazję. Armia Czerwona nie była wystarczająco wyszkolona i wyposażona, aby powstrzymać Niemców. Zaledwie w siedem dni, ZSRR stracił ponad sto tysięcy żołnierzy.
Stalin nigdy nie był równie słaby i uważał, że jego nowi sojusznicy, Brytyjczycy, nie robią dość, by mu pomóc. Churchill miał ambiwalentne poglądy na temat Związku Radzieckiego. Pogardzał komunizmem, ale cenił każdego, kto walczył z nazistami.
Stalin wiedział, że potrzebuje wszelkich możliwych sojuszników. Już wkrótce, gdy Niemcy i Japonia połączyły siły, miał zyskać o wiele potężniejszego alianta – w USA.

Odcinek 3
12 sierpnia 1942 roku w Moskwie Stalin wreszcie stanął twarzą w twarz ze swoim wojennym sojusznikiem, Winstonem Churchillem. Jednak, pomimo optymistycznego tonu ówczesnych kronik filmowych, osiągnięcie porozumienia nie było łatwe. Jak zauważył później jeden z generałów Churchilla: „Wchodziliśmy do jaskini lwa, ale nie zamierzaliśmy go karmić”.
Przywódcy Zachodu wiedzieli, że Stalin był despotą, który rozkazał zabić miliony własnych obywateli. Problemem było, jak współpracować z jednym tyranem, by pokonać drugiego.
Stalin odczuwał głęboką nieufność wobec Zachodu i uważał, że jest zdradzany przez zachodnich aliantów – na przykład, poprzez opóźnienie operacji lądowania w Normandii (w celu odciążenia frontu wschodniego). Nienawidził również Polaków i zamierzał odzyskać polskie terytoria zdobyte w wyniku paktu z nazistami w 1939 roku, a następnie – utracone na rzecz nacierającej armii niemieckiej w roku 1941.

Odcinek 4
W 1944 roku Sowieci rozpoczęli odzyskiwanie terenów wschodniej Polski, które okupowali trzy lata wcześniej.
Odcinek czwarty ujawnia, jak zachodni alianci rozmawiali ze Stalinem o przyszłości Polski. Według zapisów z tajnych spotkań, kwestia ta była sprawdzianem spójności całego sojuszu – między innymi dlatego, że właśnie w imię obrony Polski Wielka Brytania przyłączyła się do wojny.
Brytyjczycy prowadzili politykę, którą uważali za sprytną. Jednak, oddając Stalinowi żądane przez niego tereny wschodniej Polski, Churchill sądził, że skłoni go do większej ustępliwości w sprawie zezwolenia na powstanie niezależnego rządu w nowej Polsce.
Ale, wraz z ujawnianiem kolejnych zbrodni sowieckich, wbrew temu, w co chciało wierzyć wielu w Wielkiej Brytanii i USA, Stalin pozostawał równie bezwzględny, co zawsze.

Odcinek 5
Przy pomocy materiałów udostępnionych dopiero po upadku komunizmu, odcinek piąty ujawnia, jak i dlaczego sojusz antyniemiecki zaczął się rozpadać, podczas gdy alianci podejmowali ostatni wysiłek w drodze do zwycięstwa.
W drugiej połowie 1944 roku alianci byli blisko wygranej w Europie. Jednak, poufne dokumenty ze spotkań w czasie wojny pokazywały, że za zamkniętymi drzwiami walka dopiero się rozpoczynała. Brytyjski premier, Winston Churchill, zaczynał tracić cierpliwość do polskiego rządu na uchodźstwie i naciskał na zawarcie przez niego porozumienia ze Stalinem, które miało oznacza
przesunięcie granic Polski o ponad 160 km na zachód, a życie milionów ludzi miało zmienić się raz na zawsze.

Odcinek 6
Szósty odcinek pokazuje, jak z końcem wojny znaczna część Europy przeszła z rąk jednego tyrana w ręce drugiego.
Gdy druga wojna światowa dobiegła końca, sowieci przejęli osławiony nazistowski obóz koncentracyjny i rozpoczęli aresztowania swoich wrogów. Protokoły z poufnych spotkań zdradzają zaniepokojenie aliantów zachodnich faktem, że większa część Wschodniej Europy znalazła się pod kontrolą Stalina.
Sowieci pozbawili miliony Europejczyków swobód, w obronie których – w opinii wielu na Zachodzie – toczyła się wojna. Czy Związek Radziecki, wojenny sojusznik Zachodu, stawał się nowym wrogiem?